Deprem konusunda toplumsal bilinci artırmak amacıyla vatandaşlara yönelik anlaşılır bir deprem terimleri sözlüğü hazırlandı. Gazi Üniversitesi Afet Yönetim ve Deprem Mühendisliği Uygulama ve Araştırma Merkezi’nden Prof. Dr. Samet Arslan, temel kavramların sade bir dille tanımlanmasının önemine dikkat çekti.
Türkiye’nin bir deprem ülkesi olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Arslan, herkesin bu gerçekle yaşamayı öğrenmesi gerektiğini belirtti. Daha önce AFAD tarafından hazırlanan kapsamlı sözlüğün ardından Arslan, vatandaşların günlük dilde rahatça anlayabileceği temel terimleri içeren yeni bir çalışma ortaya koydu.
Hazırlanan sözlükte deprem, öncü deprem, artçı şok, büyüklük, şiddet, aktif fay, sıvılaşma, tsunami gibi sık kullanılan kavramlar sade ve kısa tanımlarla yer aldı. Arslan, deprem bilincinin yaygınlaştırılması için bu tür çalışmaların önemine vurgu yaptı.
YER HAREKETLERİNE DAİR TERİMLER
Şiddet: Depremin insanlar ve yapılar üzerindeki etkisi
Sıvılaşma: Zeminin sarsıntı etkisiyle taşıma gücünü kaybetmesi
Sismik Risk: Depremin sosyal ve ekonomik zarar olasılığı
Sismik Boşluk: Uzun süredir sessiz kalan fay segmenti
Dalma-Batma (Subduksiyon): Bir levhanın diğerinin altına girmesi
Tsunami: Deniz tabanının yer değiştirmesiyle oluşan dev dalgalar
JEOLOJİYE DAİR SIK KULLANILAN TERİMLER
Episantr: Depremin yüzeydeki merkez üssü
Aktif Fay: Geçmiş 10.000 yılda hareket etmiş fay hattı
Ana Kaya: Yumuşak toprakların altında yer alan sert kayaç
P ve S Dalgası: Deprem sırasında yerin içinden yayılan sismik dalgalar
Yüzey Dalgaları: Love ve Rayleigh gibi yer kabuğunun yüzeyinde yayılan dalgalar
Kabuk: Yerkürenin en dış katmanı
Doğrultu ve Eğim Atımlı Faylar: Yatay ve dikey hareketli fay türleri
Kilitli Fay: Sürtünme nedeniyle hareket etmeyen, enerji biriktiren fay
ÖNE ÇIKAN TEMEL KAVRAMLAR
Deprem: Yer kabuğunda ani enerji boşalması sonucu meydana gelen sarsıntıdır.
Büyük Deprem: Büyüklüğü 7,5 ve üzeri olan depremler.
Deprem Tehlikesi: Fay kırığı, tsunami, heyelan gibi doğal etkilerle oluşabilecek zarar potansiyeli.
Deprem Riski: Depremin can kaybı, yaralanma ve yapı hasarı gibi etkileri.
Öncü Deprem: Ana şoktan önce oluşan küçük sarsıntılar.
Artçı Şok: Ana deprem sonrası meydana gelen daha küçük sarsıntılar.
Büyüklük (Magnitude): Depremin ölçülen enerjisini ifade eder.
