2018 yılında Vitasprit gemisinin çarpmasıyla büyük hasar gören Hekimbaşı Salih Efendi Yalısı'nın restorasyonunda 7 yılda sadece zemin güçlendirme tamamlanabildi. Boğaz’daki tarihi yapılar için endişe artıyor.
İstanbul Boğazı’nda yer alan ve 346 yıllık geçmişiyle önemli bir kültürel miras olan Hekimbaşı Salih Efendi Yalısı, 2018 yılında bir yük gemisinin çarpmasıyla büyük ölçüde yıkılmıştı. Aradan geçen 7 yıla rağmen yalının yalnızca zemin kısmı onarılabildi. Yalı hâlâ tamamen restore edilmiş değil, içi açıkta, yapısal güvenliği geçici desteklerle sağlanıyor. Uzmanlar bu süreci "üzücü" olarak nitelendiriyor.
Deniz Tarafındaki Onarım Tamamlandı, Yapı Hâlâ Yaralı
Kazanın ardından uzun süre brandayla kapatılan yalıda, geçtiğimiz aylarda zemin güçlendirme çalışmaları tamamlandı. Denize çakılan kazıklarla yeni bir temel oluşturuldu, brandalar kaldırıldı. Havadan çekilen güncel görüntülerde, yalının iç odalarının tamamen açıkta kaldığı, çatı ve ön cephenin hâlâ yıkık olduğu dikkat çekiyor. Duvarların yıkılmaması için dış cepheye geçici demir destekler yerleştirilmiş durumda.
"Bu Halde 7 Yıl Kalması Çok Üzücü"
Arkeolog Ömer Faruk Yavaşçay, yalının tarihçesine ve restorasyon sürecine dair yaptığı açıklamada, "Bu yalı 1697 yılında Amcazade Hüseyin Paşa tarafından yaptırılmış olabilir. 1850’li yıllarda dönemin hekimbaşısı Salih Efendi tarafından satın alınmış ve onun ismini almıştır. Günümüzde hâlâ torunlarının mülkiyetindedir" dedi.
Yavaşçay, "2018’deki kaza sonrası yalının ön cephesi tamamen yok oldu, içindeki tarihi mobilyalar tahrip oldu. Mahkeme, aileye 203 milyon TL tazminat ödenmesine karar verdi. Ama geçen 7 yıla rağmen sadece zemin güçlendirildi. Binada henüz restorasyon anlamında bir ilerleme yok. Burası İstanbul için çok kıymetli. Bu halinin devam etmesi üzücü" ifadelerini kullandı.
"Boğaz’daki Tüm Tarihi Yalılar Risk Altında"
Yavaşçay, İstanbul Boğazı’ndan her yıl binlerce gemi geçtiğini hatırlatarak, benzer kazaların tekrar yaşanabileceğine dikkat çekti. "Boğaz’da bugün yaklaşık 600 tarihi yalı var. Bunların hepsi bu tür gemi kazalarıyla tehdit altında" dedi.
Boğaz güvenliği konusunda alternatif arayışlara da değinen Yavaşçay, "Bu riskleri azaltmanın bir yolu da Kanal İstanbul gibi projeler olabilir. Bu sayede gemi yükü kanala yönlendirilirse, Boğaz trafiği azalır ve bu tarihi yapıların korunması daha kolay hale gelir" diye konuştu.
