Kademeli emeklilik sistemi, henüz yasalaşmamış olmakla birlikte, sigorta başlangıç tarihine göre yaş ve prim gün sayısının kademeli olarak belirlendiği bir yapı sunuyor. Düzenleme, EYT kapsamına giremeyen ancak benzer koşullarda çalışan milyonlarca vatandaşı yakından ilgilendiriyor.
Kademeli emeklilik sistemi nedir?
Kademeli emeklilik, çalışanların sigorta giriş tarihlerine göre emeklilik şartlarının (yaş ve prim gün sayısı) aşamalı olarak belirlendiği bir modeldir. Özellikle 8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihleri arasında sigorta girişi olan çalışanları kapsaması bekleniyor. Bu sistemle birlikte:
Erken emeklilik hakkı doğabilir.
Prim günü indirimi veya yaş esnekliği sağlanabilir.
Daha adil bir geçiş süreci hedeflenir.
Amaç, EYT sonrası oluşan adaletsizlik algısını azaltmak ve farklı dönemlerde sigortalı olanlar arasında denge kurmak.
Kademeli emeklilik teklifi Meclis’te: Ne zaman çıkacak?
Kademeli emeklilik sistemine dair teklif, geçtiğimiz aylarda CHP’li Cevdet Akay tarafından TBMM’ye sunuldu. Ancak şu an için yasalaşmış değil. Öte yandan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, sistemde değişiklik yapılmasına sıcak bakmadıklarını belirtti:
“Emeklilik sisteminde bir değişiklik planlamıyoruz. Mevcut prim ve yıl şartları geçerli olacak.”
Ancak toplumda oluşan yoğun talep ve beklenti, siyasi partileri bu konuda yeni adımlar atmaya zorlayabilir. Teklifin görüşülmesi ve yasal zemine oturması halinde, 2025 yılı içinde yürürlüğe girmesi muhtemel görünüyor.
Kimler erken emekli olabilir?
Kademeli emeklilik dışında, halihazırda yürürlükte olan bazı şartları sağlayan çalışanlar erken emekli olabiliyor:
EYT’liler (8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi):
Kadın: 20 yıl sigortalılık + 5000 prim günü
Erkek: 25 yıl sigortalılık + 5975 prim günü
Yaş şartı aranmıyor.
Engelli bireyler:
En az %40 engellilik oranı
Orana göre yıl ve prim şartları:
%60 ve üzeri: 15 yıl – 3960 gün
%50–59: 16 yıl – 4320 gün
%40–49: 18 yıl – 4680 gün
Malulen emeklilik:
%60 iş gücü kaybı
10 yıl sigortalılık + 1800 prim günü
Ağır ve riskli işlerde çalışanlar:
Fiili hizmet süresi zammı uygulanır (örneğin maden işçileri, gazeteciler)
Doğum ve askerlik borçlanması:
Kadınlar 1 doğum için 2 yıl, toplamda 3 doğum (6 yıl)
Erkekler askerlik süresi kadar borçlanarak sigorta başlangıcını öne çekebilir.
Kademeli emeklilikte yaş ve prim nasıl hesaplanacak?
Teklif edilen modele göre, sigorta giriş yılına göre yaş ve prim şartları kademeli şekilde artacak. Örneğin:
Sigorta Giriş Yılı Kadın – Yaş/Prim Erkek – Yaş/Prim
2000 43 yaş / 6250 gün 45 yaş / 6300 gün
2005 47 yaş / 6550 gün 49 yaş / 6700 gün
2008 50 yaş / 6800 gün 52 yaş / 6850 gün
Not: Bu tablo tekliften yola çıkarak hazırlanmıştır, resmi yasalaşma sonrası değişiklik gösterebilir.
Sonuç: Umut var ama süreç izlenmeli
Kademeli emeklilik, EYT dışında kalan milyonlarca çalışan için bir erken emeklilik umudu oluşturuyor. Ancak sistemin yasal zemine oturması, teklifin Meclis’te destek görmesi ve uygulanabilirliğinin netleşmesi gerekiyor.
Takip edilmesi gereken noktalar:
Meclis’te teklifin görüşülme süreci
Çalışma Bakanlığı’nın yaklaşımı
SGK’nın teknik değerlendirmesi
Siyasi iradenin kararlılığı
Vatandaşların bu süreçte resmi kaynaklardan yapılan açıklamaları takip etmeleri ve mevcut haklarını bilerek hareket etmeleri büyük önem taşıyor.
