ABD ile Çin arasında uzun süredir devam eden ticaret gerilimi yeniden tırmanışa geçti. Eski ABD Başkanı Donald Trump, Çin'in 1 Kasım’dan itibaren neredeyse tüm ürünlerine yönelik geniş kapsamlı ihracat kontrolleri uygulayacağını belirten bir mektup aldıklarını öne sürerek, buna yanıt olarak ABD'nin Çin ürünlerine yüzde 100 ek gümrük vergisi getireceğini açıkladı.
Trump ayrıca, aynı tarihten itibaren kritik yazılımların Çin’e ihracatına da kısıtlama getirileceğini duyurdu. Söz konusu adımlar, halihazırda kırılgan seyreden küresel tedarik zincirinde yeni bir kırılma riski yarattı.
Şi Cinping ile APEC görüşmesi belirsizliğe sürüklendi
Trump, ilk açıklamasında Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile görüşmeyeceğini ve APEC Zirvesi'ne katılımının anlamını yitirdiğini dile getirmişti. Ancak Beyaz Saray'da gazetecilere yaptığı açıklamada geri adım atarak, “İptal etmedim ama olup olmayacağını bilmiyorum, yine de orada olacağım” dedi.
Trump, Çin’in bu adımlarıyla sadece ABD’yi değil, tüm dünyayı hedef aldığını öne sürdü:
“Bu benim başlattığım bir şey değil. Bu onların kararıydı. Ama elbette bizim de buna cevabımız olacak.”
Liman savaşları: Çin ve ABD karşılıklı tarifeleri yürürlüğe koyuyor
Çin Ulaştırma Bakanlığı, ABD gemilerine yönelik yeni liman ücretleri getirildiğini açıkladı. Salı günü yürürlüğe girecek olan uygulama, ABD’nin Çin gemilerine yönelik yaptığı benzer uygulamalara misilleme niteliği taşıyor.
Yeni tarifeye göre:
2024: Ton başına 400 yuan (yaklaşık 56 dolar)
2027: 880 yuan (123 dolar)
2028: 1.120 yuan (157 dolar)
Benzer şekilde ABD de 14 Ekim’den itibaren Çin yapımı ya da Çinli şirketlere ait gemilerden liman başı ücret alacağını açıkladı. Bu ücretin büyük konteyner gemileri için 1 milyon doları aşabileceği belirtiliyor.
Çin’den sert tepki: “Açıkça ayrımcı”
Çin Ulaştırma Bakanlığı, ABD’nin yeni tarifelerini “açıkça ayrımcı” olarak nitelendirdi. Çin Ticaret Bakanlığı ise karşı adımların “adil rekabeti korumaya yönelik meşru bir savunma” olduğunu vurguladı. Her iki açıklama da ticaret savaşının yeni bir aşamaya geçtiğini gösteriyor.
Bu gelişmelerle birlikte, ABD ile Çin arasında 90 gün önce varılan ticaret ateşkesi fiilen sona ermiş oldu. Özellikle ABD'nin tarım ve enerji ürünleri ihracatında ciddi bir düşüş yaşanırken, Çinli ithalatçılar Amerikan ürünlerinden uzak durmaya başladı.
Piyasalar sarsıldı: Kripto para ve borsa sert düştü
Trump’ın açıklamalarının ardından New York borsası sert düşüşle kapandı. Analistler, özellikle nadir toprak elementlerine getirilen kısıtlamaların teknoloji ve otomotiv sektörünü doğrudan etkileyeceğini belirtiyor.
Bitcoin, gün içinde 122 bin 500 dolar seviyesini görmesine rağmen hızla düşerek 102 bin dolara kadar geriledi.
Diğer kripto paralar da bu düşüşten nasibini aldı:
Ethereum (ETH): 3.673 dolar
Solana (SOL): 176 dolar
Ekonomistler, iki ülke arasındaki ticaret savaşının derinleşmesinin küresel piyasalarda uzun vadeli dalgalanmalara yol açabileceğini belirtiyor.
Ticaret savaşı yeniden alevleniyor
ABD ile Çin arasında yıllardır süren ticaret çekişmesi, karşılıklı vergiler, teknolojik ambargolar ve jeopolitik gerilimlerle sık sık alevleniyor. 2024 yılı başında varılan ticaret ateşkesi, tarafların geçici bir uzlaşma zemini bulduğu izlenimini yaratmıştı. Ancak son gelişmeler, bu ateşkesin fiilen sona erdiğini ve iki ülke arasında yeni bir ekonomik gerilim döneminin başladığını gösteriyor.
