Mardin’in Midyat ve Nusaybin ilçeleri arasında uzanan, zengin tarihiyle bilinen Çağ Çağ Çayı Vadisi, yeni bir arkeolojik keşifle yeniden gündemde. Sivrice Mahallesi’ndeki Beyazsu mesire alanı yakınlarında bulunan ve özel mülkiyete ait atıl durumdaki tarihi su değirmeninin turizme kazandırılması amacıyla başlatılan temizlik çalışmaları, beklenmedik bir keşfe sahne oldu. Değirmen tabanında mozaik döşemeye rastlanması, bölgenin tarihine dair önemli ipuçlarını gün yüzüne çıkardı.
Tarihi değirmende mozaik keşfi: "Tittos Domestikos" yazıtı heyecan yarattı
Mülkiyet sahiplerinin temizlik çalışmaları sırasında mozaik izlerine rastlaması üzerine konu Mardin Müze Müdürlüğü’ne bildirildi. Alanda yapılan incelemeler sonucunda tarihi yapının tescillenmesi için adımlar atılırken, Kültür ve Turizm Bakanlığı izniyle kurtarma kazısı başlatıldı. Kazılar, Mardin Müze Müdürü İdris Akgül başkanlığında uzman bir ekip tarafından yürütülüyor.
Kazılarda, değirmenin iç kısmında yer alan iki farklı bölümde kare, daire, üçgen ve dalga motiflerinin işlendiği mozaikler gün yüzüne çıkarıldı. Ancak en dikkat çeken bulgu, mozaiklerin üzerinde yer alan "Tittos Domestikos" yazısı oldu.
Kazı Başkanı Akgül, bu yazıtın tarihsel bir kişiye veya unvana ait olabileceğini belirterek şu açıklamalarda bulundu:
“Yazıtta geçen ‘Tittos’ bir özel isim, ‘Domestikos’ ise literatürde genellikle askeri ya da dini görevli unvanı olarak karşımıza çıkıyor. Bu yapının sivil bir idareciye ait olduğunu söyleyebiliriz. Yaklaşık 40 metrekarelik mozaik alan ortaya çıkarıldı. Madalyon biçiminde düğüm motifleri, geometrik süslemeler ve haç benzeri şekiller dikkat çekiyor.”
Midyat-Nusaybin hattında mozaik ilk kez tespit edildi
Bu keşif, yalnızca bir yapının değil, bölgenin arkeolojik haritası açısından da büyük önem taşıyor. Müze Müdürü Akgül, Midyat-Nusaybin hattında ilk kez böyle bir mozaik zemine rastlandığını belirterek, bölgenin antik dönemlerdeki sivil yaşamına dair yeni bilgiler elde etmeyi umduklarını ifade etti.
Kazılar tamamlandıktan sonra, konservasyon çalışmaları ile mozaiğin korunması ve sergilenmesi planlanıyor. Mülkiyet sahibinin ise alanı projelendirerek turizme açma niyeti bulunuyor. Bu bağlamda tarihi yapının, hem kültürel mirasa katkı sağlaması hem de yerel ekonomiye canlılık getirmesi hedefleniyor.
"Ülkemizin mirası, hepimizin sorumluluğu"
Mülk sahibi Reşit Coşkun, değirmeni turizm amacıyla restore etmek istediklerini, ancak çalışmalarda karşılaştıkları tarihi kalıntılar nedeniyle süreci durdurarak resmi kurumlara bilgi verdiklerini belirtti:
“İlk başta 100-150 yıllık bir yapı olduğunu düşünüyorduk. Ancak bulunan mozaiklerle birlikte çok daha eski bir tarihle karşı karşıya olduğumuzu anladık. Burası hepimizin ortak mirası. Gerekli izinler doğrultusunda bu alanı koruyarak turizme kazandırmak istiyoruz.”
Coşkun, örnek bir yaklaşımla hareket ettiklerini vurgulayarak, benzer durumdaki mülk sahiplerine de çağrıda bulundu: “Bu tür değerleri ülkemize kazandırmak hepimizin görevi.”
Bölgenin turizm potansiyeli artıyor
Midyat ve Nusaybin arasında uzanan Çağ Çağ Çayı Vadisi, bugüne kadar birçok antik kale, kervansaray ve arkeolojik yerleşim ile biliniyordu. Şimdi bu listeye mozaikli tarihi değirmen de eklenmiş oldu.
Yapının turizme kazandırılması halinde, hem arkeoloji meraklıları hem de kültürel rota arayışında olan gezginler için bölge daha da cazip hale gelecek. Mardin’in zengin kültürel dokusuna yeni bir halka eklenmiş olacak.
