5 Ekim, hem Türkiye hem de dünya tarihinde dikkat çeken pek çok gelişmeye ev sahipliği yapan anlamlı bir gün. Osmanlı’nın entelektüel isimlerinden Kâtip Çelebi’nin vefatı, Bulgaristan’ın Osmanlı’dan ayrılması, Türkiye’nin uluslararası diplomasi sahnesinde kazandığı başarılar ve günümüz küresel olayları bu tarihte yaşandı. Aynı zamanda 5 Ekim, öğretmenlerin dünya genelinde onurlandırıldığı Dünya Öğretmenler Günü olarak da biliniyor.
Osmanlı’nın ilim yıldızı: Kâtip Çelebi’nin vefatı
1657 — Osmanlı tarih, coğrafya ve bilim dünyasının önemli isimlerinden Kâtip Çelebi, 5 Ekim 1657’de hayatını kaybetti. Gerçek adı Mustafa bin Abdullah olan Kâtip Çelebi, “Keşfü'z-Zunûn” ve “Cihannüma” gibi eserleriyle tanındı. Hem Batı hem de İslam dünyasındaki bilgi kaynaklarını sentezleyen Çelebi, döneminin çok yönlü entelektüellerinden biri olarak kabul ediliyor.
İmparatorluktan kopuş: Bulgaristan bağımsızlığını ilan etti
1908 — Balkan coğrafyasının kaderini değiştiren gelişmelerden biri, 5 Ekim 1908’de yaşandı. Bulgaristan, Osmanlı İmparatorluğu’ndan bağımsızlığını ilan etti. Aynı gün Avusturya-Macaristan İmparatorluğu da Bosna-Hersek’i ilhak etti. Bu gelişmeler, Osmanlı’nın Avrupa’daki toprak kayıplarının önemli bir dönüm noktası oldu.
Türkiye, BM Güvenlik Konseyi’nde yer aldı
1953 — Türkiye, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne 40 oyla geçici üye olarak seçildi. Bu üyelik, Türkiye’nin uluslararası diplomasi alanındaki etkinliğini artıran tarihi bir adım olarak kayıtlara geçti.
Gazze ve Kobani gündemdeydi
2003 — İsrail, 1974’ten bu yana ilk kez Suriye topraklarına hava saldırısı düzenledi. Bu saldırı, Hayfa’da yaşanan bir eyleme misilleme olarak gerçekleştirildi.
2014 — IŞİD’in Kobani’ye yönelik saldırıları nedeniyle binlerce sivil Türkiye sınırına sığındı. Sınır bölgelerinde insani kriz yaşanırken, Türkiye bölgedeki gelişmeleri yakından izledi.
Türkiye’nin yakın tarihi: Yasin Börü davası başladı
2015 — Kurban Bayramı’nda ihtiyaç sahiplerine yardım dağıtırken PKK sempatizanları tarafından şehit edilen Yasin Börü ve arkadaşlarının davası, Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülmeye başlandı. Olay, Türkiye’de infial yaratmış ve geniş kesimlerce lanetlenmişti.
Dünyada 5 Ekim Ne Günü?
Dünya Öğretmenler Günü — UNESCO’nun 1994 yılında ilan ettiği Dünya Öğretmenler Günü, her yıl 5 Ekim’de kutlanıyor. Öğretmenlerin toplumsal değerine dikkat çekilen bu özel günde, birçok ülkede etkinlikler düzenleniyor. Türkiye’de resmî Öğretmenler Günü 24 Kasım olarak kutlansa da, 5 Ekim de eğitim camiasında önem taşıyor.
Küresel James Bond Günü — Efsanevi İngiliz ajan karakteri James Bond’un beyazperdede ilk kez izleyiciyle buluştuğu gün olan 5 Ekim, “Dünya James Bond Günü” olarak anılıyor.
Işığı Değiştirme Günü (2025 için) — Ekim ayının ilk pazar gününe denk gelen bu günde, evlerdeki lambaların değiştirilmesi gibi sembolik etkinliklerle enerji tasarrufuna dikkat çekiliyor.
Güzel Bir Şey Yapma Günü — Küçük de olsa pozitif bir davranışta bulunarak fark yaratma amacıyla kutlanan bu özel gün, bireyleri iyilik yapmaya teşvik ediyor.
Türkiye’de 5 Ekim’in anlamı
Her ne kadar Türkiye’de Öğretmenler Günü resmî olarak 24 Kasım’da kutlansa da, 5 Ekim Dünya Öğretmenler Günü bazı eğitim kurumları ve sendikalar tarafından uluslararası anlamı nedeniyle anılmakta. Farkındalık etkinlikleri ve sosyal medya paylaşımlarıyla öğretmenlerin topluma katkıları bir kez daha hatırlatılıyor.