TCMB, 11 Eylül'de politika faizini yüzde 40,5 e düşürmesinin ardından Para Politikası Kurulu (PKK) toplantı özetini açıkladı.
PKK özetinden enflasyon gelişme ve beklentileri 11 maddede sıraladı. Özette, "Enflasyonun ana eğilimi ağustos ayında yavaşlamıştır. Ana eğilimine ilişkin göstergeler, üç aylık ortalamalar bazında ise yatay bir seyir izlemiştir. "ifadesi kullanıldı.
Merkez Bankası PPK özetinde enflasyonla ilgili bölümde şu ifadelere dikkat çekildi;
FİYAT ARTIŞLARINDA YAVAŞLAMA
- Tüketici fiyatları ağustos ayında yüzde 2,04 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 0,57 puan azalarak yüzde 32,95 seviyesine gerilemiştir. B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları 1,06 ve 1,70 puan düşerek sırasıyla yüzde 32,71 ve 33,00 olarak gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyona katkılar gıda ve alkolsüz içecekler ile alkol-tütün-altın grubunda artarken; enerji, hizmet ve temel mal gruplarında azalmıştır. Mevsimsellikten arındırılmış verilerle, tüketici fiyatlarının aylık artışı bir önceki aya kıyasla düşük bir oranda gerilemiştir. Mevsimsellikten arındırıldığında, gıda dışında kalan tüketici fiyatlarının artış oranındaki yavaşlama ise belirgindir.
TÜTÜN FİYATLARINDA YÜKSELİŞ SÜRDÜ
Ağustos ayında gıda grubu, fiyat artışı ile öne çıkan ana grup olmuştur. Kuraklık ve zirai don hadiseleri tarımsal üretimi olumsuz yönde etkileyerek gıda fiyatları üzerinde eş anlı ve gecikmeli olarak yukarı yönlü baskı oluşturmaktadır. Bu dönemde işlenmemiş gıda aylık fiyat artışı meyve fiyatları; işlenmiş gıda ise ekmek ve tahıllar öncülüğünde güçlenmiştir. Gıda fiyatlarındaki yükselişin ekmek-tahıllar, süt ile süt ürünleri, alkolsüz içecekler, taze meyve, bakliyat, kırmızı et ve yumurta olmak üzere alt kalemler geneline yayılması dikkat çekmiştir. Gıda yanında öne çıkan bir diğer alt grup sigara olmuştur. Temmuz ayında maktu ÖTV tutarında yapılan artışın bir kısmının firmalarca ağustos ayına bırakılması sonucunda tütün ürünleri fiyatlarındaki yükseliş sürmüştür. Öte yandan, ağustos ayında enerji aylık enflasyonu önemli ölçüde zayıflamıştır. Hizmet aylık enflasyonu bir önceki aya kıyasla yavaşlamış, bu grupta havayolu ile yolcu taşımacılığının sürüklediği ulaştırma hizmetleri ve kira dışında kalan alt kalemlerde ılımlı bir görünüm kaydedilmiştir. Dayanıklı tüketim malları fiyatlarındaki zayıf seyrin katkısıyla temel mal enflasyonunda olumlu seyir devam etmiştir.
ENFLASYON AĞUSTOS DETAYI
Enflasyonun ana eğilimi ağustos ayında yavaşlamıştır. Ana eğilimine ilişkin göstergeler, üç aylık ortalamalar bazında ise yatay bir seyir izlemiştir. Mevsimsellikten arındırılmış aylık artışlar B endeksinde bir önceki aya benzer oranda gerçekleşirken, C endeksinde azalmıştır. Bu dönemde, B endeksini oluşturan gruplardan hizmet ve temel mallarda fiyat artışları zayıflarken, işlenmiş gıdada güçlenmiştir. Dağılım ve model bazlı ana eğilim göstergelerinin bir önceki aya kıyasla yavaşladığı gözlenmiştir. Tahmin performansı görece daha iyi olan medyan enflasyonun aylık bazda yüzde 1,8’e gerilediği takip edilmektedir.
KİRA FİYATLARI
Ağustos ayı itibarıyla son üç aylık dönemde mevsim etkilerinden arındırılmış ortalama fiyat artışı temel mallarda (yüzde 1,12) gerilerken hizmet sektöründe (yüzde 2,96) bir önceki aya kıyasla nispeten yatay seyretmiştir. Kira hariç hizmetlerde de bu oran bir miktar yükselerek yüzde 2,61 olmuştur.
HEİZMET SEKTÖRÜNDE YÜKSEK SEYİR
Hizmet sektöründe hâkim olan fiyatlama davranışı önemli bir atalete ve şokların enflasyon üzerindeki etkilerinin uzun bir zamana yayılmasına neden olmaktadır. Bu görünümle, hizmet enflasyonu mallara göre yüksek seyrini sürdürmektedir. Ağustos ayı özelinde hizmet grubu fiyat artışları bir önceki aya kıyasla yavaşlamıştır. Grup içerisinde aylık fiyat artışlarında kira ve ulaştırma hizmetleri öne çıkarken, diğer alt kalemlerde daha ılımlı bir görünüm kaydedilmiştir. Aylık kira enflasyonu kontrat yenileme oranındaki mevsimsel artışın da etkisiyle yüksek seyrini korumuştur. Ulaştırma hizmetleri fiyatlarında görülen artışta hava yolu ile yolcu taşımacılığı kaynaklı mevsimsel gelişmelerin etkisi belirleyici olmuştur. Nitekim, mevsimsel etkilerden arındırıldığında aylık enflasyon oranlarının hizmet grubu genelinde bir önceki aya kıyasla yavaşladığı görülmüştür.
AYLIK KİRANIN ENFLASYONA ETKİSİ
Perakende Ödeme Sistemi (PÖS) mikro verileri üzerinden takip edilen öncü göstergeler, eylül ayında sözleşme yenileme oranının mevsimsel olarak yüksek seyretmesiyle aylık kira enflasyonunun bir miktar artacağına, yıllık bazda ise yavaşlama eğilimini sürdüreceğine işaret etmektedir. Yıl içerisinde en yüksek kontrat yenileme oranları ocak ve eylül aylarındadır. Bu dönemlerde, yeni ve yenilenen sözleşmelere konu olan artış oranı bir önceki aya kıyasla gerilese de kontrat yenileme oranındaki mevsimsel unsurlarla, kira aylık artış oranları yükselebilmektedir. Nitekim, gerek PÖS mikro verilerinden elde edilen yeni ve yenilenen sözleşmelerde oluşan gerekse de konut değerleme raporları üzerinden takip edilen kira artış oranlarının TÜFE’deki mevcut yıllık kira enflasyonunun altında değerler aldığı ve gerilemeye devam ettiği izlenmektedir.
TÜKETİM FİYATLARI
Yurt içi üretici fiyatları ağustos ayında yüzde 2,48 ile yüksek bir oranda artmış, yıllık enflasyon 0,97 puan yükselerek yüzde 25,16 olmuştur. Bu dönemde, ana sanayi grupları itibarıyla enerji grubunda (yüzde 6,39 ile) yüksek bir fiyat artışı kaydedilmiştir. Sermaye malı, ara malı ve dayanıklı tüketim mallarında ise aylık fiyat artışı yüzde 1,1-1,3 bandı ile daha düşük seyretmiştir. Sektörel bazda incelendiğinde; tütün ürünleri, elektrik ile doğal gaz, giyim eşyası ve gıda ürünleri imalatı fiyat artışlarıyla öne çıkan alt gruplar olmuştur.
EMTİA FİYATLARI
Ağustos ayında uluslararası emtia fiyatları gerilemiştir. Bu gelişmeyi enerji emtia fiyatlarındaki düşüş sürüklemiştir. Enerji dışı emtia fiyatları ise bir miktar artış göstermiştir. FAO gıda fiyatları endeksi temmuz ayında yağ fiyatları kaynaklı artış kaydederken, ağustos ayında daha ılımlı bir seyir izlemiştir. Küresel gelişmelerle ağustos ayında ortalama 68,2 ABD doları seviyesine gerileyen Brent ham petrol fiyatları, eylül ayının ilk on günü itibarıyla bir miktar daha gerilemiştir.
DÖVİZ KURU
Küresel Arz Zinciri Baskı Endeksi temmuz ayında tarihsel ortalamasına yakın seyrini sürdürmüştür. Temmuz ayında düşüşe başlayan küresel ve Çin’e yönelik konteyner endeksleri bu eğilimini ağustos ve eylül ayının ilk on günü itibarıyla da devam ettirmiştir. Döviz kuru sepetindeki yükseliş ağustos ayında daha sınırlı olmuştur. Ağustos ayına ilişkin mevsimsel etkilerden arındırılmış imalat sanayi PMI verileri girdi fiyatlarında sınırlı artışa, ürün fiyatlarında ise yavaşlamaya işaret etmiştir.
2025 VE 2026 ENFLASYON ORANLARI
Eylül ayı Piyasa Katılımcıları Anketi sonuçlarına göre, 2025 yıl sonu enflasyon beklentisi 0,2 puan yükselerek yüzde 29,9 seviyesine ulaşmıştır. 2026 yıl sonu enflasyon beklentisi 0,4 puan artışla yüzde 20,8 düzeyinde gerçekleşmiştir. Öte yandan, gelecek on iki ay ve yirmi dört ay sonrasına ilişkin enflasyon beklentileri ise sırasıyla 0,6 puan ve 0,1 puan aşağı yönlü güncellenerek yüzde 22,3 ve yüzde 16,8 olmuştur. Beş yıl sonrasına ilişkin enflasyon beklentisi görece yatay seyrederek yüzde 11,2 düzeyinde ölçülmüştür. Reel sektör beklentilerine bakıldığında, firmaların on iki ay sonrasına ilişkin yıllık enflasyon beklentisi, ağustos ayında 1,3 puan azalarak yüzde 37,7 seviyesine gerilemiştir. Aynı dönemde hane halkının on iki ay sonrasına ilişkin enflasyon beklentileri 0,5 puan düşerek yüzde 54,1 seviyesinde seyretmiştir. Enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışları ile küresel gelişmeler dezenflasyon süreci açısından risk unsuru olmaya devam etmektedir.
GIDA FİYATLARI
Gıda fiyatları ile ataleti yüksek hizmet kalemleri enflasyon üzerinde yukarı yönlü baskıları canlı tutmaktadır. Öncü verilere göre eylül ayında tüketici enflasyonu üzerinde hizmet ile gıda fiyat gelişmeleri öne çıkmaktadır. Göstergeler bu dönemde ana eğilimin bir miktar yükselebileceğini ima etmektedir. Mevsimsel etkilerden arındırıldığında, aylık hizmet enflasyonunun okula dönüş etkisi öncülüğünde artacağı öngörülmektedir. Bu ayda okula dönüşün hizmet alt kalemlerinin geneline yayılan etkileri olmaktadır. Özel üniversite ücretlerinin etkisiyle eğitim hizmetleri ve okul servis ücretlerine bağlı olarak ulaştırma hizmetlerinde fiyatlar yükselirken, yurt ücretlerindeki artışların lokanta-otel grubunda konaklama fiyatlarını yukarıya çektiği izlenmektedir. Kreş ücretlerindeki artışlar ise diğer hizmetler kalemine yansımaktadır. Bu hizmet kalemlerinde fiyatlamaların genelde yılda bir kez yapılıyor olması, bu dönemlerde bahsi geçen alt kalemlerde fiyat artışlarının yüksek gerçekleşebilmesi ile sonuçlanabilmektedir. Ayrıca, kayıt döneminden kaynaklı olarak bir önceki yıl fiyat endeksine ağustos ve eylül aylarında yansıyan özel üniversite ücret artışları, bu yıl sadece eylül ayında yansıyacaktır. Öncü verilere göre gıda fiyatları, kuraklık kaynaklı arz yönlü unsurların da etkisiyle, görece olumsuz seyretmektedir. İşlenmemiş gıda fiyatları sebze, beyaz et ve yumurta gibi ürünlerdeki gelişmelerle, işlenmiş gıda fiyatları ise sıvı yağ ve süt ürünleri gibi kalemler öncülüğünde yükselmektedir. Diğer taraftan, gıda dışındaki tüketici kalemlerinin artışı daha ılımlı bir seyir izlemektedir.