Bilimin farklı disiplinlerinde bıraktığı derin izlerle dünya tarihine yön veren Türk-İslam bilgini Ebu Reyhan El-Biruni, adına düzenlenen anlamlı bir sempozyumla bir kez daha hatırlandı. Biruni Üniversitesi, 16-17 Ekim 2025 tarihlerinde “Uluslararası Büyük Türk Bilgini Biruni Sempozyumu”na ev sahipliği yaptı. Etkinlik, El-Biruni’nin çok yönlü bilimsel, kültürel ve felsefi mirasını hem akademik hem de toplumsal düzeyde yeniden değerlendirmeyi hedefledi.
Konferans öncesinde açılan "Büyük Türk Bilgini Biruni Hatıra Sergisi" ise katılımcılara El-Biruni’nin eserlerine dair görsel ve yazılı belgelerle zenginleştirilmiş bir panorama sundu.
Bilime ve İnsanlığa Adanmış Bir Hayat
Sempozyumun açılış konuşmalarını Biruni Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Adnan Yüksel, Sempozyum Düzenleme Kurulu Başkanı Prof. Dr. Adnan Ömerustaoğlu, MEDAR Başkanı Prof. Dr. Bekir Karlığa, Türk Dil Kurumu Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Harun Şahin ve Özbekistan’dan çok sayıda akademik yetkili yaptı.
Prof. Dr. Adnan Yüksel, El-Biruni’nin sadece geçmişteki başarılarıyla değil, bugünkü bilime ilham veren yönüyle de ele alınması gerektiğini vurgulayarak, “Biruni’nin çalışma disiplini ve düşünce derinliği, bugünün öğrencileri için güçlü bir rol model. Kendisi yılda sadece iki gün istirahat ettiğini söyleyen bir bilim adamı. 138 eser bırakmış, bunlardan 50'ye yakını günümüze ulaşmıştır” dedi.
Biruni Yüzyılı ve Pozitif Bilimin Temsilcisi
Prof. Dr. Adnan Ömerustaoğlu, 11. yüzyılın “Biruni Yüzyılı” olarak anıldığını ifade ederek, “Biruni Üniversitesi öğrencileri olarak, adını taşıdığınız bu büyük bilginin mirasına sahip çıkmak aynı zamanda bir sorumluluktur” dedi.
İslam medeniyetinin altın çağının iki büyük isminden biri olarak gösterilen El-Biruni hakkında konuşan Prof. Dr. Bekir Karlığa ise şunları söyledi: “El-Biruni, bilimsel yöntemlere dayalı pozitif bilimin öncülerindendir. Objektif belgeye ve gözleme dayalı yaklaşımı, onu çağdaş bilim anlayışına en yakın Orta Çağ düşünürü yapıyor. Bu yönüyle hem İslam dünyasında hem de Batı’da saygı duyulan bir isim.”
Sınırları Aşan Bir Bilim Köprüsü
Etkinliğe, Amerika, Hollanda, Azerbaycan ve Özbekistan gibi farklı ülkelerden bilim insanları katıldı. Konuşmalarda El-Biruni’nin sadece bilimsel başarıları değil, aynı zamanda coğrafi keşifleri ve medeniyetler arası köprü kuran yaklaşımı da öne çıkarıldı.
Özbekistan Bilimler Akademisi Başkan Yardımcısı ve Biruni Şarkşinaslık Enstitüsü Direktörü Prof. Dr. Behram Abduhalimovich Abduhalimov, El-Biruni’nin evrensel bilim anlayışını şöyle özetledi: “O, matematik, astronomi, coğrafya, tıp ve tarih gibi farklı disiplinlerde aynı derinlikle eserler vermiş gerçek bir dâhidir. Bilginin evrensel doğasını ve zaman-mekân tanımayan yönünü onun yaşamında çok açık biçimde görebiliyoruz.”
El-Biruni’nin Mirası Geleceğe Taşınıyor
İki gün süren sempozyum boyunca gerçekleştirilen sekiz oturumda, 24 bilim insanı, El-Biruni’nin çeşitli alanlardaki katkılarını ele alan bildiriler sundu. Felsefeden doğa bilimlerine, tarih metodolojisinden matematiksel modellemelere kadar birçok konu akademik düzlemde tartışmaya açıldı.
Etkinliğin sonunda katılımcılar, El-Biruni’nin sadece bir tarihsel figür olmadığını, aksine çağlar ötesine ulaşan fikirleriyle günümüzün bilimsel ve entelektüel düşüncesine yön verecek bir ışık olduğunu dile getirdi.
