Halk arasında “öpücük hastalığı” olarak bilinen enfeksiyöz mononükleoz, çocuklarda çoğu zaman fark edilmeden ya da hafif belirtilerle geçiyor. Bu bulaşıcı hastalığın etkeni olan Epstein-Barr virüsü (EBV), özellikle 1-5 yaş arasındaki çocukların büyük kısmında erken dönemde vücuda girerek bağışıklık sisteminde kalıcı izler bırakabiliyor.
VM Medical Park Pendik Hastanesi’nden Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Sami Yazar, hastalığın belirtileri, bulaşma yolları ve tedavi yaklaşımları hakkında önemli bilgiler verdi.
Erken yaşta temas yaygın, belirtiler hafif
Epstein-Barr virüsü dünya genelinde yaygınlığı yüksek bir virüs. Prof. Dr. Yazar, özellikle küçük çocukların büyük kısmının bu virüsle erken yaşta temas ettiğini ve çoğunlukla belirti vermeden ya da çok hafif şikâyetlerle hastalığı atlattığını belirtti.
Ancak yaş ilerledikçe bağışıklık sisteminin tepkisi de daha güçlü hale geliyor. 10 yaş ve üzerindeki çocuklarda ateş, boğaz ağrısı, halsizlik gibi semptomlar daha belirgin hale gelebiliyor. Ergenlik döneminde ise tablo erişkinlere benzer şekilde daha ağır seyredebiliyor.
“Çocukluk çağında vakaların yaklaşık %90’ı hafif seyreder veya fark edilmeden geçer”
– Prof. Dr. Ahmet Sami Yazar
Sadece öpüşmeyle değil, gündelik temasla da bulaşabiliyor
Adı “öpücük hastalığı” olsa da hastalık yalnızca öpüşme yoluyla bulaşmıyor. Tükürük başta olmak üzere mukus ve nadiren gözyaşı gibi vücut sıvıları da bulaşma aracı olabiliyor.
Prof. Dr. Yazar, bulaşmanın sık görüldüğü durumlara örnek olarak şunları sıraladı:
-
Aynı bardaktan su içmek
-
Ortak çatal-kaşık kullanımı
-
Oyuncakların ağızla teması
-
Kreş ve okul ortamlarında sık temas
Nadir durumlarda hastalık organ nakli veya cinsel temas yoluyla da bulaşabiliyor.
Belirtiler haftalarca sürebilir
Virüs vücuda girdikten sonra belirtiler genellikle 4 ila 8 hafta içinde ortaya çıkıyor. En sık karşılaşılan belirtiler şunlar:
-
Yüksek ateş (38-39 °C)
-
Şiddetli boğaz ağrısı
-
Bademciklerde beyazımsı plaklar
-
Boyun ve kulak arkası lenf bezlerinde şişlik
-
Halsizlik ve yoğun yorgunluk hissi
Bazı çocuklarda karaciğer veya dalakta büyüme, karın ağrısı, döküntü ve karaciğer enzimlerinde yükselme gibi belirtiler de gözlenebiliyor.
Tanı ve tedavi: Antibiyotik değil, istirahat şart
Hastalık belirtileri grip, bademcik iltihabı veya beta enfeksiyonuyla karıştırılabiliyor. Ancak antibiyotikler EBV üzerinde etkili olmadığı gibi, bazı antibiyotikler döküntüye de yol açabiliyor.
Kesin tanı için şu testler kullanılabiliyor:
-
Tam kan sayımı
-
Periferik yayma
-
Monospot testi
-
EBV serolojisi
Tedavi ise tamamen destekleyici nitelikte: bol sıvı tüketimi, yeterli istirahat, ağrı kesici veya ateş düşürücü ilaçlarla semptomların kontrol altına alınması öneriliyor.
Bağışıklığı güçlendirmek iyileşme sürecini destekliyor
Beslenme, bağışıklık sisteminin güçlenmesinde kilit rol oynuyor. Prof. Dr. Yazar, özellikle şu önerilerde bulundu:
-
Protein yönünden zengin beslenme (yumurta, yoğurt, et, balık)
-
Bol C vitamini içeren meyve ve sebzeler (portakal, kivi, yeşil yapraklı sebzeler)
-
Şekerli gıdalardan uzak durulması
-
Küçük, sık öğünlerle beslenme
Komplikasyon riski az, ama dikkatli olunmalı
Çoğu çocuk hastalığı sorunsuz atlatıyor. Ancak nadiren de olsa dalak büyümesi, karaciğer iltihabı, uzun süren halsizlik gibi komplikasyonlar görülebiliyor.
Bu tür durumlarda çocukların mutlaka doktor kontrolünde olması gerekiyor. Özellikle dalak büyümesi varsa çocuğun ağır egzersizlerden uzak tutulması büyük önem taşıyor. Aksi halde dalak yırtılması gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilir.
Aşı yok, korunma hijyenle mümkün
EBV’ye karşı geliştirilen bir aşı henüz bulunmuyor. Bu nedenle korunmanın en etkili yolu hijyen kurallarına uymak.
Prof. Dr. Yazar şu uyarılarda bulundu:
-
Bardak, çatal-kaşık ve diş fırçası gibi kişisel eşyaların paylaşılmaması
-
Ellerin sık yıkanması
-
Hasta bireylerle yakın temastan kaçınılması
