Türk bilim dünyasının gururu Prof. Dr. Aziz Sancar, 2015 yılında DNA onarımı üzerine yaptığı çığır açıcı çalışmalarla Nobel Kimya Ödülü’nü kazandı. Bu büyük başarının üzerinden yıllar geçse de, Sancar’ın bilime olan adanmışlığı ve Atatürk’e duyduğu minnet, bugün hâlâ ilham kaynağı olmaya devam ediyor.
Aziz Sancar Kimdir?
1946 yılında Mardin’in Savur ilçesinde doğan Prof. Dr. Aziz Sancar, Türk doktor, akademisyen, biyokimyager ve moleküler biyologdur. 1969’da İstanbul Tıp Fakültesi’nden birincilikle mezun olan Sancar, kariyerine iki yıl boyunca memleketinde hekimlik yaparak başladı. Ardından NATO-TÜBİTAK bursu ile ABD’ye giderek Dallas Texas Üniversitesi ve Yale Üniversitesi'nde DNA onarımı üzerine çalışmalar yürüttü.
Sancar, 1997 yılından bu yana ABD’nin Kuzey Carolina Üniversitesi’nde (UNC Chapel Hill) biyokimya ve biyofizik profesörü olarak görev yapmaktadır. Eşi Prof. Dr. Gwen Boles Sancar ile birlikte Türk öğrenciler için kurduğu Aziz & Gwen Sancar Vakfı, Kuzey Carolina’da “Carolina Türk Evi” adını taşıyan bir öğrenci misafirhanesi işletmektedir.
Bilimsel Çalışmaları ve Kariyeri
Aziz Sancar, DNA onarımı, hücre döngüsü, biyolojik saat ve kanser tedavileri üzerine yaptığı araştırmalarla dünya bilim literatürüne önemli katkılar sundu. 1970’lerde keşfettiği “fotoliyaz enzimi” sayesinde, hasar gören DNA’nın onarımı mekanizmasını ortaya çıkardı.
Sancar, Yale Üniversitesi’nde yürüttüğü çalışmalarla DNA tamir sisteminin detaylarını haritalandırdı. 415’ten fazla bilimsel makale ve 30’un üzerinde kitap yazdı. DNA onarımında görev alan proteinlerin işleyişini çözerek kanser tedavisinde sirkadiyen ritimlerin kullanılmasına öncülük etti.
Nobel Kimya Ödülü: Bilimsel Zaferin Simgesi
2015 yılında İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından Nobel Kimya Ödülü’ne layık görülen Aziz Sancar, bu ödülü Amerikalı Paul Modrich ve İsveçli Tomas Lindahl ile paylaştı. Üç bilim insanı, “DNA onarım mekanizmalarının haritalandırılması” konusundaki çalışmalarıyla ödül aldı.
Sancar, ödülünü 10 Aralık 2015’te İsveç Kralı XVI. Carl Gustaf’ın elinden aldı. Törenin ardından yaptığı açıklamada, “Bu ödülün sahibi Atatürk’tür, Türkiye Cumhuriyeti’dir” diyerek Nobel madalyası ve sertifikasını Anıtkabir’e teslim etti. Sancar’ın Nobel ödülü bugün Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi’nde özel bir alanda sergilenmektedir.
Aziz Sancar’ın Aldığı Ödüllerden Bazıları
-
ABD Ulusal Bilim Vakfı Genç Araştırmacı Ödülü (1984)
-
Amerikan Fotobiyoloji Derneği Ödülü (1990)
-
ABD Ulusal Sağlık Enstitüsü Ödülü (1995)
-
TÜBİTAK Bilim Ödülü (1997)
-
ABD Ulusal Bilimler Akademisi Üyeliği (2005)
-
TÜBA Üyeliği (2006)
-
Vehbi Koç Ödülü (2007)
-
Nobel Kimya Ödülü (2015)
-
“Beni Ödüle Götüren Atatürk’ün Eğitim Devrimidir”
Aziz Sancar, her fırsatta başarısını Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’e ve Cumhuriyet’in eğitim politikalarına bağladı. “Beni Nobel’e götüren Atatürk’ün eğitim devrimidir” diyen Sancar, gençlere bilimi, disiplini ve azmi rehber edinmeleri çağrısında bulundu.
Bugün, Nobel Ödülü’nün yıl dönümünde Aziz Sancar’ın adı yalnızca bilim tarihine değil, Türk milletinin gurur sayfalarına da altın harflerle yazılmış durumda.
Kaynak:
