Anayasa Mahkemesi, Basın İlan Kurumu'nun resmi ilan ve reklam kesme cezası verme yetkisini iptal etti. Gerekçe: Yaptırımları belirleyen kanuni çerçevenin açık ve net olmaması.
Anayasa Mahkemesi (AYM), resmi ilan ve reklamların dağıtımından sorumlu olan Basın İlan Kurumu’nun (BİK) gazete, dergi ve internet haber sitelerine verdiği ilan kesme cezalarına ilişkin kanun hükmünü iptal etti. Gerekçe olarak, ceza gerektiren fiillerin ne olduğunun açık şekilde belirlenmemesi ve uygulamada belirsizlik yaratılması gösterildi.
Belirsiz kurallar Anayasa’ya aykırı bulundu
Anayasa Mahkemesi, iptale gerekçe olarak gösterdiği kararda, Basın İlan Kurumu Teşkiline Dair Kanun’un 49. maddesinin, ceza verilecek durumları somut ve net biçimde tanımlamadığını vurguladı. Kurumun hangi eylemlere, ne kadar süreyle ve hangi ölçüde ilan kesme cezası vereceğine ilişkin açık bir çerçeve çizilmediği belirtildi.
Mahkeme, ceza verilmesini gerektiren eylem ve işlemler ile bu işlemler karşısında uygulanacak yaptırımların ölçüsü konusunda kanuni düzenlemenin yetersiz olduğuna hükmetti. Karar Resmi Gazete’de yayımlandı ve yürürlüğe girdi.
Hukuki süreç nasıl başladı?
Kararın arka planında, Gazeteciler Cemiyeti’nin açtığı bir dava yer alıyor. İstanbul Bakırköy 9. Asliye Hukuk Mahkemesi, davada uygulanan maddenin Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu.
Mahkeme, başvurusunda şu temel noktalara dikkat çekti:
Ceza ve yaptırım gerektiren kuralların belirsizliği,
Ölçülülük ilkesinin gözetilmemesi,
Basın özgürlüğünün yeterince korunmaması,
Anayasa’nın 13, 26, 28 ve 29. maddelerine aykırılık.
Basın özgürlüğü vurgusu
Anayasa Mahkemesi kararında, basın özgürlüğünün sınırlandırılmasının yalnızca açık, net ve ölçülü yasal düzenlemelerle mümkün olabileceği vurgulandı. "Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş." başvurusunda daha önce verilen ihlal kararına da atıf yapılarak, aynı yapısal sorunun devam ettiği belirtildi.
Mahkeme, şu ifadeye dikkat çekti:"Kanuni düzenlemeler, basın özgürlüğüne müdahale niteliği taşıdığında, her bir kural açık ve net ifadelerle kaleme alınmalı, tartışmaya yer bırakmayacak biçimde düzenlenmelidir."
Bu bağlamda, Basın İlan Kurumu’nun geniş yorumlanabilir yetkilerle keyfi ceza uygulayabilme riski taşıdığı, bu durumun da hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmadığı kaydedildi.
İtiraz sürecine dair hüküm de iptal edildi
Anayasa Mahkemesi, ayrıca “Kurum kararlarına karşı yapılacak itiraz üzerine verilen kararların kesin olduğu” yönündeki kuralı da iptal etti. Bu hükmün, kişilerin mahkemeye erişim hakkını ve yargı denetimine başvurma hakkını sınırladığı ifade edildi.